MAZURZY: przybycie na Podole

Większość mazurskich chłopów na Podole przesiedlili Zamojscy. Majątki ziemskie tego rodu tworzyły Ordynację Zamojską. Płoskirów i okoliczne ziemie oraz wsie należały do Zamojskich od drugiej połowy XVII w. aż do włączenia Podola w granice imperium rosyjskiego. 

W latach 1662-1663 Płoskirów stał się częścią włości półkownika polskiej armii królewskiej Marcina Zamojskiego. Otrzymał on miasto w stanie ruiny. Mieszkało tam 12 osób, nie płacących żadnych podatków. Oprócz nich w Płoskirowie ani w okolicznych wsiach (Goleszyn, Maćkowce, Wolica, Zarzecze, Hleznewo) nie było żadnego poddanego. Dziesięć lat później ziemie te dostały się pod władzę turecką.

Po uwolnieniu Podola od Turków w 1699 roku, na swe włości powrócili polscy magnaci. Wkładali wiele wysiłku, by ziemie te zaczęły przynosić dochody. W tym celu oraz w związku z niewielką liczbą ludności Zamojscy zorganizowali przesiedlenie na Podole mieszkańców Mazowsza, których na pierwsze lata zwolnili z podatków.




Wstyczniu 1793 roku Rosja i Prusy podpisały traktat dotyczący rozbioru Polski, a 23 kwietnia 1793 roku Ukraina Prawobrzeżna, w której granicach znajdowało się Podole, została przyłączona do państwa rosyjskiego. W 1795 roku utworzono gubernię podolską z centrum w Kamieńcu Podolskim. W 1796 roku Płoskirów został miastem powiatowym, a ukaz carski zamienił jego nazwę na Proskurów. Wówczas też zatwierdzono herb Proskurowa, którego symbolika wskazywała Płoskirów jako stały punkt straży wojskowej.

Герб Єліта - родовий герб Замойських, Herbarz Polski od Średniowiecza do XX wieku, 2007

Herb Jelita – rodowy herb Zamojskich, Herbarz Polski od Średniowiecza do XX wieku, 2007


Герб міста Хмельницького. Хмельницька міська рада

Herb miasta Chmielnicki. Chmielnicki Urząd Miejski


«...Mieszkańcy Maćkowiec, Szarawki, Hreczany, jak sami dowodzą, wyszli z Kujaw i osiedlili się tu w ostatnich latach przeszłego wieku. Mazurzy odosabniają sie zupelnie od innych warstw ludnosci okolicznej, łącząc się ścisłej pomiędzy sobą. Zachowali oni    pierwotne zwyczaje, strój, a nawet odcień mowy. W niektórych wsiach spotkać też można. Mazurów osiedlonych razem z miejscową ludnością rusińską. [...] Do starostwa należaly wsie: Hreczana, Szaraweczka, Maćkowce, Zarzecze, Oleszyn, Iwankowce i Leśniów...» — «Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich», 1887

Словнік.png

Wycinki: Proskurów, Maćkowce, Zarzecze. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, 1887


«...na wschód od miasta zamieszkana była przez nich wieś Zarzecze, na zachód wieś Greczany, tak samo w odległości pięciu wiorst od miasta wsie Szarawoczka i Maćkowce. W tych wsiach, podobnie jak w Proskurowie, zachowali oni dotąd swe charakterystyczne cechy. I mężczyźni, i kobiety ubierają się w strój wielkopolski, rozmawiają gwarą mazowiecką, włosy mają jasne, oblicza chuderlawe, oczy niebieskie. To prawdziwy przykład polskich Mazurów – ich w naszym kraju nazywają Mazurami.», — M. Orłowskyj, “Historyczny opis powiatowego miasta Proskurowa guberni podolskiej”, 1863

Ілюстрації мазурів з Поділля К. Кєліньскі, початок XIX століття.

Rysunki Mazurów z Podola, K. W. Kieliński, początek XIX wieku.