MAZURZY: przybycie na Podole

Większość mazurskich chłopów na Podole przesiedlili Zamojscy. Majątki ziemskie tego rodu tworzyły Ordynację Zamojską. Płoskirów i okoliczne ziemie oraz wsie należały do Zamojskich od drugiej połowy XVII w. aż do włączenia Podola w granice imperium rosyjskiego. 

W latach 1662-1663 Płoskirów stał się częścią włości półkownika polskiej armii królewskiej Marcina Zamojskiego. Otrzymał on miasto w stanie ruiny. Mieszkało tam 12 osób, nie płacących żadnych podatków. Oprócz nich w Płoskirowie ani w okolicznych wsiach (Goleszyn, Maćkowce, Wolica, Zarzecze, Hleznewo) nie było żadnego poddanego. Dziesięć lat później ziemie te dostały się pod władzę turecką.

Po uwolnieniu Podola od Turków w 1699 roku, na swe włości powrócili polscy magnaci. Wkładali wiele wysiłku, by ziemie te zaczęły przynosić dochody. W tym celu oraz w związku z niewielką liczbą ludności Zamojscy zorganizowali przesiedlenie na Podole mieszkańców Mazowsza, których na pierwsze lata zwolnili z podatków.

Wstyczniu 1793 roku Rosja i Prusy podpisały traktat dotyczący rozbioru Polski, a 23 kwietnia 1793 roku Ukraina Prawobrzeżna, w której granicach znajdowało się Podole, została przyłączona do państwa rosyjskiego. W 1795 roku utworzono gubernię podolską z centrum w Kamieńcu Podolskim. W 1796 roku Płoskirów został miastem powiatowym, a ukaz carski zamienił jego nazwę na Proskurów. Wówczas też zatwierdzono herb Proskurowa, którego symbolika wskazywała Płoskirów jako stały punkt straży wojskowej.

Herb Jelita – rodowy herb Zamojskich, Herbarz Polski od Średniowiecza do XX wieku, 2007

Herb miasta Chmielnicki. Chmielnicki Urząd Miejski

«...Mieszkańcy Maćkowiec, Szarawki, Hreczany, jak sami dowodzą, wyszli z Kujaw i osiedlili się tu w ostatnich latach przeszłego wieku. Mazurzy odosabniają sie zupelnie od innych warstw ludnosci okolicznej, łącząc się ścisłej pomiędzy sobą. Zachowali oni    pierwotne zwyczaje, strój, a nawet odcień mowy. W niektórych wsiach spotkać też można. Mazurów osiedlonych razem z miejscową ludnością rusińską. [...] Do starostwa należaly wsie: Hreczana, Szaraweczka, Maćkowce, Zarzecze, Oleszyn, Iwankowce i Leśniów...» — «Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich», 1887

Wycinki: Proskurów, Maćkowce, Zarzecze. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, 1887

«...na wschód od miasta zamieszkana była przez nich wieś Zarzecze, na zachód wieś Greczany, tak samo w odległości pięciu wiorst od miasta wsie Szarawoczka i Maćkowce. W tych wsiach, podobnie jak w Proskurowie, zachowali oni dotąd swe charakterystyczne cechy. I mężczyźni, i kobiety ubierają się w strój wielkopolski, rozmawiają gwarą mazowiecką, włosy mają jasne, oblicza chuderlawe, oczy niebieskie. To prawdziwy przykład polskich Mazurów – ich w naszym kraju nazywają Mazurami.», — M. Orłowskyj, “Historyczny opis powiatowego miasta Proskurowa guberni podolskiej”, 1863