MAZURZY: Dom Ludowy

Materialnym i kulturowym dziedzictwem Mazurów jest zabytkowy budynek „Dom Ludowy”. Budowla ta jest efektem polityki korienizacji. Nazwa „Dom 1929 Ludowy” do dzisiaj jest widoczna na fasadzie budynku. Mieszkańcy wsi Greczany dobrowolnie pracowali przy jego budowie. Według przekazów, z każdego podwórka zbierano 
po 5 karbowańców (to dosyć znaczna suma w owym czasie) na budowę. W tym budynku funkcjonowała szkoła, biblioteka i sklep. Miały tutaj swoje miejsce kluby polskie oraz polskie towarzystwa sportowe. W trakcie polityki Wielkiego Terroru „Dom Ludowy”, jako polskie centrum działalności kulturowo-edukacyjnej, przestał istnieć.  . 

Z lewej: Uczniowie pierwszej klasy siedmioletniej szkoły №12, 1946 rok. 
Z prawej: Wygląd fasady budynku z lat 60. Z archiwum J. Sierkowej

Budynek „Domu Ludowego” to przykład nurtu „architektury ceglanej”, charakterystycznej dla owego czasu. Takich budynków nie tynkowano, często z przyczyn ekonomicznych. Wówczas funkcje dekoratywne pełnił wątek ceglany. Takie obiekty były stosunkowo niedrogie, wznoszono je więc licznie w niewielkich miastach i w budownictwie masowym. Wygląd zewnętrzny nawiązuje do klasycznej architektury, jednak poszczególne elementy dostosowano do możliwości wykonania ich z cegły. W owym czasie takie klasyczne elementy jak gzymsy, pilastry i inne nie posiadały już swej funkcji konstrukcyjnej, były wykorzystywane w celu ozdobnym. Można powiedzieć, że stylistycznie budynek jest rezultatem procesów, które zaszły w zachodniej architekturze końca XIX i początku XX wieku (historyzmu, modernizmu) i które znalazły swój oddźwięk także w radzieckiej architekturze tamtego okresu. Fasada główna „Domu Ludowego” jest symetryczna, posiada skrzydła boczne, co czyni budynek bardziej reprezentacyjnym. Natomiast tylna fasada jest skromniejsza, ma bardziej użytkowe zastosowanie. Budowla jest dosyć wyrazista, posiada potencjał do przebudowy, adaptacji do współczesnych wymogów, z zachowaniem ducha i atmosfery okresu, w którym została wzniesiona.

.

Aktualny wygląd fasady budynku “Dom Ludowy”. Autor fotografii: O. Bannow

Polska społeczność miasta Chmielnicki, która łączy potomków Mazurów, zainicjowała projekt rewitalizacji tej historycznej budowli. Projekt zakłada stworzenie, kreatywnej przestrzeni rozwoju społecznego kapitału zbiorowości poprzez prywatną edukację oraz wydarzenia artystyczno-kulturalne, łączące historię ze współczesnością.  Będzie tutaj także miejsce dla pełnowartościowego muzeum Mazurów.

Wizualizacja koncepcji przeobrażenia budynku Kreatywnej Przestrzeni “Dom Ludowy”. Reifschneider-Dzhula Architectural Group